Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir mi? sorusu nişan süresince tarafların anlaşamayarak ayrılması sonucunda gündeme gelen bir sorudur. Evlilik yolunda atılan ilk ciddi adım olan nişanlanma, ne yazık ki her zaman mutlulukla sonuçlanmayabilir. Nişanın bozulması, taraflar için birçok hukuki sorunu da gündeme getirir. Bu sorunların en başında ise, nişanlılık süresince verilen hediyelerin akıbeti gelmektedir. “Nişan atıldığında hediyeler geri istenir mi?”, “Nişan bozulursa kim sorumlu olur?” gibi sorular, tarafların ve ailelerinin zihnini meşgul eder.
Bu yazımızda, nişanın bozulması durumunda hediyelerin iadesi meselesini Türk Medeni Kanunu çerçevesinde, Yargıtay kararları ışığında ve detaylarıyla ele alacağız.
Nişanlanmanın Hukuki Anlamı ve Sona Ermesi
Konunun temeline inmek için öncelikle nişanlanmanın hukukumuzdaki yerini ve nasıl sona erdiğini anlamak gerekir.
Nişanlanma: Evlenme Vaadidir
Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre nişanlanma, karşılıklı evlenme vaadi ile kurulan bir aile hukuku sözleşmesidir. Bu vaadin geçerli olması için herhangi bir şekil şartı (yazılı sözleşme, resmi tören vb.) aranmaz. Tarafların evlenme iradelerini birbirlerine beyan etmeleri ve bu iradenin ciddiyetini gösteren aile arası bir tören veya yüzük takılması gibi eylemler, nişanlanmanın kurulması için yeterlidir. Ancak unutulmamalıdır ki nişanlanma, taraflara evlenmeye zorlama hakkı vermez. Her nişanlı, haklı bir sebep olmasa dahi nişanı bozma hakkına sahiptir. Fakat bu hakkın kullanımı, bazı hukuki sonuçlar doğuracaktır.
Nişanın Sona Erme Halleri
Nişanlılık ilişkisi çeşitli sebeplerle sona erebilir:
- Evlenme: Nişanlanmanın doğal ve arzu edilen sonucudur.
- Tarafların Anlaşması: Nişanlılar, ortak bir kararla nişanı bozabilirler.
- İmkansızlık: Taraflardan birinin ölümü veya gaipliği gibi durumlar.
- Bozucu Şartın Gerçekleşmesi: Eğer nişanlanma bir şarta bağlanmışsa (örn: okulun bitmesi), bu şartın gerçekleşmemesi nişanı sona erdirebilir.
- Tek Taraflı Bozma (Nişan Atma): Taraflardan birinin tek taraflı iradesiyle nişanı sona erdirmesidir. Hediyelerin iadesi ve tazminat gibi konular genellikle bu durumda gündeme gelir.
Nişan Hediyelerinin Geri İstenmesi: Temel Kural ve İstisnalar
Gelelim en can alıcı soruya: Nişan bozulursa hediyeler ne olur? Bu sorunun cevabı, Türk Medeni Kanunu’nun 122. maddesinde açıkça düzenlenmiştir:
“Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir.”
Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir mi?
Hediyelerin İadesinde “Kusur” Şartı Aranmaz!
Nişan hediyelerinin geri istenmesi için, nişanı kimin bozduğunun veya kimin kusurlu olduğunun hiçbir önemi yoktur. Nişanı haklı bir sebeple bozan taraf da, haksız yere bozan taraf da verdiği hediyeleri geri isteme hakkına sahiptir. Bu, tazminat davalarından farklı, mutlak bir haktır. Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da bu yöndedir. Yani, “Nişanı sen attın, o yüzden hediyeleri geri veremem” gibi bir savunma hukuken geçerli değildir.
Hangi Hediyeler Geri Verilir? “Alışılmış Hediye” Ayrımı
Kanun maddesindeki kilit ifade “alışılmışın dışındaki hediyeler”dir. Hukuk, nişan hediyelerini ikiye ayırır:
- Alışılmış (Mutat) Hediyeler: Bunlar, yöresel örf ve adetlere göre verilen, manevi değeri yüksek ancak maddi değeri düşük, tüketilen veya eskitilen hediyelerdir. Bu tür hediyeler geri istenemez.
- Örnekler: Çiçek, çikolata, nişan bohçasındaki iç çamaşırı, gömlek, parfüm, havlu gibi kişisel kullanım eşyaları.
- Alışılmışın Dışındaki (Gayrimutat) Hediyeler: Bunlar, ekonomik değeri yüksek olan ve nişanlıya evlilik beklentisiyle bir yatırım veya güvence olarak verilen hediyelerdir. Bu hediyeler, nişan kim tarafından bozulursa bozulsun geri istenebilir.
- Örnekler:
- Ziynet eşyaları (altın takı setleri, bilezikler, küpeler, kolyeler)
- Tektaş pırlanta yüzük
- Araba, ev gibi mülkiyeti devredilen varlıklar
- Yüklü miktardaki para
- Cep telefonu, bilgisayar gibi değerli teknolojik aletler
- Örnekler:
| Hediye Türü | Geri İstenebilir mi? | Hukuki Gerekçe |
| Altın Takı Seti | Evet | Alışılmışın dışında, ekonomik değeri yüksek hediye. |
| Tektaş Yüzük | Evet | Evlilik vaadinin sembolü, ekonomik değeri yüksek hediye. |
| Nişan Tepsisi | Hayır | Törenin bir parçasıdır, tüketilen bir eşya niteliğindedir. |
| Gömlek, Kravat | Hayır | Alışılmış, kişisel kullanım amaçlı, eskiyebilen hediye. |
| Araba veya Ev Tapusu | Evet | Olağanüstü nitelikte, ekonomik değeri çok yüksek hediye. |
Hediyeler Elde Değilse Ne Olur? Aynen veya Nakden İade
Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir mi sorusu ile birlikte evet dense bile bunun ne şekilde gerçekleştirileceği sorusu merak konusudur. Geri verilmesi gereken hediye (örneğin altın bilezikler) karşı tarafta aynen mevcutsa, olduğu gibi iade edilmelidir. Buna “aynen iade” denir.
Ancak, hediye satılmış, kaybedilmiş veya başka bir şekilde elden çıkarılmışsa, hediye veren taraf, hediyenin elden çıkarıldığı tarihteki değerini para olarak talep edebilir. Buna ise “nakden iade” veya “sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade” denir. Mahkeme, bu durumda bilirkişi marifetiyle hediyenin değerini tespit ettirerek bir bedele hükmeder.
Dava Süreci ve Zamanaşımı
Nişan hediyelerinin iadesi genellikle tarafların anlaşmasıyla çözülemezse, hukuki yollara başvurmak gerekir.
H3: Görevli ve Yetkili Mahkeme
Nişan hediyelerinin iadesi için açılacak davalarda görevli mahkeme Aile Mahkemesi‘dir. Yetkili mahkeme ise genel kural olarak davalının yerleşim yeri (ikametgah) mahkemesidir.
Dikkat! Zamanaşımı Süresi Çok Kısa!
Bu konuda en çok dikkat edilmesi gereken husus zamanaşımı süresidir. Türk Medeni Kanunu’na göre, nişan hediyelerinin geri istenmesi hakkı, nişanın bozulduğu tarihten itibaren 1 yıl içinde kullanılmalıdır. Bu 1 yıllık süre hak düşürücü bir süredir. Yani, nişanın bozulmasının üzerinden 1 yıl geçtikten sonra dava açma hakkınızı tamamen kaybedersiniz. Bu nedenle, hukuki süreci başlatmak için acele etmek hayati önem taşır.
Sonuç (Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir mi)
Toparlamak gerekirse, nişan bozulursa hediyeler konusunda kanunumuz oldukça nettir.
- Nişanın kimin tarafından ve hangi nedenle bozulduğuna bakılmaksızın, ekonomik değeri yüksek (alışılmışın dışındaki) hediyeler geri istenebilir.
- Çiçek, giysi gibi mutat hediyeler geri istenemez.
- Sadece nişanlılar değil, onların anne-babaları veya onlar gibi davranan kişiler de verdikleri değerli hediyeleri talep edebilir.
- Dava açmak için nişanın bozulduğu tarihten itibaren sadece 1 yıllık bir süreniz olduğunu asla unutmayın.
Nişanın bozulması, duygusal olarak yıpratıcı bir süreçtir. Bu süreçte bir de hukuki detaylarla ve karmaşık prosedürlerle tek başınıza mücadele etmek, üzerinizdeki yükü daha da artıracaktır. Nişan hediyelerinin geri istenmesi davası, doğru delillerin sunulmasını ve yasal sürelerin titizlikle takip edilmesini gerektirir. Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir mi? sorusunu bu makalemizde inceledik. Aile hukuku ile ilgili diğer makalelerimiz
Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir Mi? konusunda Sıkça Sorulan Sorular
Nişan Atıldığında Hediyeler Geri İstenebilir mi?
Evet, tarafların alışılmış dışındaki pek çok hediye Türk Medeni Kanunu 122. maddesi gereği şartları taşıması halinde istenebilir.
Nişanı ben attım, yine de verdiğim altınları geri isteyebilir miyim?
Evet, isteyebilirsiniz. Hediyelerin iadesinde kusur veya nişanı kimin bozduğu önemli değildir. Verdiğiniz altınlar “alışılmışın dışında” hediye sayıldığı için yasal olarak iadesini talep edebilirsiniz.
Nişanın üzerinden 2 yıl geçti, şimdi nişan hediyelerinin iadesi için dava açabilir miyim?
Nişanın bozulması nedeniyle hediye iadesi ve tazminat davaları için zamanaşımı süresi 1 yıldır. Bu süre geçtiği için dava açma hakkınızı kaybetmiş bulunuyorsunuz.
Nişan bozulursa takılan bilezikler geri verilir mi?
Evet, gerekir. Kanun sadece nişanlıların değil, “ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların” verdiği alışılmışın dışındaki hediyelerin de iadesini öngörür. Kayınvalidenizin taktığı bilezikler de bu kapsama girdiği için iadesi gerekir.
